Volksgezondheid
Law Centre for Health and Life
Deze onderzoekslijn richt zich primair op de verantwoordelijkheden en verplichtingen van de overheid om de gezondheid van haar bevolking te beschermen en te bevorderen. Deze verantwoordelijkheden zijn verdeeld over de internationale, regionale, nationale en lokale autoriteiten op het gebied van volksgezondheid. De volksgezondheid is, vaker wel dan niet, sterk verweven met de organisatie van de gezondheidszorg en de regulering van markten. Met het oog op de globalisering, de toenemende divisie van het bestuur en de toenemende complexiteit van onze samenleving, komt de regulering van de volksgezondheid voor uitdagingen te staan in twee richtingen. De eerste richting is: hoe kunnen wetten en beleid omtrent volksgezondheid, als sociale determinanten van gezondheid, de volksgezondheid verbeteren? De andere richting vraagt zich af hoe de overheid de volksgezondheid bevordert en beschermt in het kader van gezondheidsgerelateerde fundamentele rechten en waarden, zoals menselijke waardigheid, universele toegang, gegevensbescherming en het recht op zelfbeschikking. We werken aan deze uitdagingen in de context van deze projecten:
- Gezondheidscrises
- Toegang tot geneesmiddelen
- Organisatie van de zorg
Maatschappelijke impact
Deze onderzoekslijn informeert besluitvormers en beleidsadviseurs bij multilaterale organisaties (e.g. het Bureau van de Hoge Commissaris voor Mensenrechten, Wereldgezondheidsorganisatie, de Europese Unie (e.g. de Europese Commissie) en nationale autoriteiten.
Connecties met de UvA community
Deze onderzoekslijn draagt bij aan twee van de prestigieuze interfacultaire Research Priority Areas van de UvA:
- European Studies, gecoördineerd door het Amsterdam Centre for European Studies
- Global Health & Development, gecoördineerd door het Amsterdam Institute for Global Health & Development
Deze onderzoekslijn is ook verbonden met het Amsterdam Centre for European Law and Governance van de Faculteit der Rechtsgeleerdheid van de UvA.
-
Gezondheidscrises
Zoals we hebben gezien bij de corona-uitbraak, vormt de snelle wereldwijde verspreiding van ernstige infectieziekten een toenemend risico. De EU heeft geleidelijk meer bevoegdheden gekregen als het gaat om het aanpakken van dergelijke grote crises, maar de grondwettelijke waarborgen in het EU-recht zijn niet bijgebleven wat betreft deze groeiende rol van de EU. In noodsituaties op gezondheidsgebied neemt de macht van uitvoerende beslissende instanties exponentieel toe vanwege de behoefte aan snelle oplossingen. Tegelijkertijd, gezien de gevoeligheid van de individuele rechten op het gebied van gezondheid – zoals gegevensbescherming of het recht om behandeling te weigeren - vereisen deze beslissingen een verfijning met betrekking tot het evenwicht tussen de bescherming van de bevolking en de bescherming van individuele rechten.
In dit onderzoek naar EU Constitutional Order for Responding to Human Health Disasters, gebruiken we kwalitatief onderzoek en juridische analyses om tot juridische principes te komen die aansluiten bij de huidige EU-bevoegdheden en bij de grondwettelijke regelingen van de lidstaten, om op deze manier de EU te begeleiden in haar reactie op grote uitbraken. We werken toe naar het formuleren van uitgangspunten voor zowel de inhoudelijke afweging tussen de bescherming van individuele rechten als de verplichting tot de bescherming van de volksgezondheid. We werken echter ook aan richtlijnen voor de rechtsstaat inzake de uitoefening van uitvoerende macht en discretie op EU-niveau op het gebied van gezondheid.
Financiering
- Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO): Veni Talent-programma.
Betrokken onderzoeker
-
Toegang tot geneesmiddelen
Recente gebeurtenissen (bijv. pandemieën van het coronavirus, tekorten aan geneesmiddelen, hoge medicijnprijzen) vormen een gevaar voor de menselijke gezondheid en bedreigen het sociale en economische welzijn. Wet- en regelgeving zijn instrumenten om de ontwikkeling en productie van nieuwe geneesmiddelen te stimuleren, de veiligheid en prijs ervan te controleren en ervoor te zorgen dat ze eerlijk worden gedistribueerd over iedereen die ze nodig heeft. Onopgeloste spanningen op het gebied van handels- en farmaceutische wetgeving en governance kunnen echter leiden tot woekerwinsten, ‘vaccinatie nationalisme’ en andere controversiële beleidsreacties.
Deze onderzoekslijn beoogt de toegang tot nieuwe, veilige en betaalbare geneesmiddelen voor wereldwijde gezondheidsbehoeften te verbeteren. Door gebruik te maken van de Covid-19 pandemie, antimicrobiële resistentie, universele toegang tot de gezondheidszorgen andere case studies, onderzoekt deze onderzoekslijn de regelgevende en bestuurlijke reacties via verschillende juridische perspectieven (bijv. mensenrechten / grondrechten, volksgezondheidswetgeving, etc.), en worden innovatieve voorstellen tot stand gebracht om aanhoudende spanningen op dit gebied aan te pakken. Deze onderzoekslijn combineert wettelijke, regelgevende en ethische benaderingen om het optreden van staten en de particuliere sector te begeleiden naar rechtvaardige ontwikkeling, marketing, inkoop en toewijzing van geneesmiddelen.
Financiering
- European Commission’s Horizon 2020 programme (H2020-SC1-2019-Single-Stage-RTD, Grant No. 874653).
- World Health Organization Regional Office for Europe (via Medicines Law & Policy).
Betrokken onderzoekers
-
Organisatie van de zorg
De overheid is op grond van de Grondwet verplicht maatregelen te treffen ter bevordering van de volksgezondheid. Op basis van deze verplichting is er een zorgstelsel ontstaan dat is uitgewerkt in diverse stelselwetten. In de context van dit stelsel van wetten moet een delicate balans worden gevonden in de toegang tot zorg, de keuzevrijheid van de patiënt, de professionele autonomie van de zorgverlener en de beperkingen die er zijn in de beschikbare middelen.
In ons onderzoek vergelijken we de wettelijke kaders van verschillende segmenten van zorg en vragen we op welke wijze de doelstellingen uit deze wetten het beste met elkaar in balans kunnen worden gebracht. De doorwerking van internationaal en Europees recht in deze context is hierbij een belangrijk aandachtspunt.
Betrokken onderzoekers