Abstract  

Brengen crises ons dichter bij elkaar? Velen hebben opgemerkt hoe, tijdens de Covid-19 pandemie, verschillende Europese samenlevingen een 'rally around the flag' effect ervoeren. Hoewel dit zeker de vorm aannam van steun voor zittende regeringen, suggereert anekdotisch bewijs dat de Europese identificatie van individuen ook kan zijn beïnvloed. In dit artikel maken we gebruik van de unieke timing en het panelkarakter van een enquête, waarvan de respondenten werden ondervraagd in maart/begin april 2020, opnieuw in juli 2020 en tot slot in november 2022, om te analyseren of er een verandering in de gehechtheid aan Europa optrad tussen de eerste en de tweede golf van de pandemie en met de Russische invasie in Oekraïne. Uit onze resultaten blijkt dat de emotionele dimensie van de gehechtheid aan de EU in de loop van deze crises veranderde en zowel tijdens de Covid-pandemie als na de invasie van Oekraïne toenam. Onze resultaten ondersteunen de opvatting dat symmetrische crises mensen dichter bij elkaar brengen, wat suggereert dat vergaande acties op EU-niveau in geval van crises eerder een perceptie van het behoren tot een gemeenschap op EU-niveau creëren dan vereisen.