Deze bevindingen zijn op dit moment bijzonder relevant, aangezien de EU er alle belang bij heeft te zorgen voor wereldwijde toegang tot geneesmiddelen, en met name vaccins. Verder is een betrouwbaar en betaalbaar wereldwijd aanbod van geneesmiddelen en vaccins van cruciaal belang voor de eigen gezondheidsstelsels en de veiligheid van de EU, alsook voor haar politieke en economische stabiliteit, zoals de COVID-19-pandemie heeft aangetoond. Bovendien hebben de Europese landen op grond van internationale verdragen die zij hebben ondertekend de wettelijke plicht om andere landen te helpen toegang te krijgen tot essentiële geneesmiddelen.

Gevolgen ver buiten onze grenzen

Coauteur dr. Anniek de Ruijter: “We hebben vastgesteld dat de EU op een aantal manieren – soms onbedoeld – invloed uitoefent op het wereldwijde aanbod aan geneesmiddelen. Opmerkelijk is dat de interne wetten en beleidsmaatregelen van de EU, die alleen bedoeld zijn om het geneesmiddelenaanbod in Europa te reguleren, gevolgen hebben tot ver buiten onze grenzen. Deze bevindingen zijn zorgwekkend, aangezien we weinig studies hebben gevonden over de wereldwijde impact van de activiteiten van de EU op farmaceutisch gebied”.

De auteurs ontdekten dat de EU op ten minste drie manieren wereldwijd invloed uitoefent op farmaceutische producten in lage- en middeninkomenslanden: expliciete overeenkomsten tussen beide partijen; de afhankelijkheid van de lage- en middeninkomenslanden van interne EU-regelgeving en -normen (bijvoorbeeld de EU-markttoelating van geneesmiddelen); en “zachte” vormen van EU-invloed, zoals EU-onderzoeksfinanciering voor de ontwikkeling van geneesmiddelen.

Uitroeiing van ziekten en armoedebestrijding

De auteurs stellen dat een vollediger inzicht in de externe gevolgen van het EU-optreden op farmaceutisch gebied kan leiden tot een veerkrachtigere wereldwijde toeleveringsketen voor geneesmiddelen, duurzame uitroeiing van ziekten, armoedebestrijding en duurzame ontwikkeling, alsook een betere voorbereiding op pandemieën.

“De recente grootschalige aanschaf van COVID-19-vaccins door de EU is een goed voorbeeld van de wijze waarop het interne beleid van de EU van invloed kan zijn op het geneesmiddelenaanbod in de wereld. Ons onderzoek toont aan dat er meer bewijs nodig is van het effect van dit soort EU-maatregelen en dat het EU-beleid zich moet laten leiden door de beginselen van wereldwijde rechtvaardige toegang tot geneesmiddelen, vooral nu de Europese Commissie haar werkzaamheden op farmaceutisch gebied consolideert en uitbreidt,” aldus dr. Perehudoff.